Belemmerende overtuigingen: we hebben ze allemaal. De één staat iets meer op de voorgrond dan de ander maar iedereen om je heen heeft er in meer of mindere mate last van. Belemmerende overtuigingen zijn soms aangeleerd, soms ontstaan door dingen die je hebt meegemaakt (het krijgen van fysieke klachten zoals bij fibromyalgie) en soms heb je ze onbewust ontwikkeld door wat er (in je jeugd) allemaal tegen je gezegd is.
Maar wat zijn belemmerende overtuigingen precies en belangrijker nog: hoe kun je ze doorbreken? In deze blog gaan we er dieper op in.
Wat zijn belemmerende overtuigingen?
Letterlijk gezien zijn belemmerende overtuigingen bepaalde overtuigingen die je belemmeren. Dus dingen die je bent gaan geloven of die je hebt aangenomen als waarheid maar jou in de wegzitten in het leven.
Bij het krijgen van fysieke klachten ga je óók weer belemmerende overtuigingen ontwikkelen. Ik zal een lijstje delen met belemmerende overtuigingen en daaronder met overtuigingen die specifiek aan het hebben van chronische pijn en chronische vermoeidheid gekoppeld zijn.
Voorbeelden van belemmerende overtuigingen:
- Ik ben nou eenmaal geen spreker, voor een groep staan is niets voor mij
- Creatief zijn is niet voor mij weggelegd, nooit echt mijn ding geweest
- Ach, ik heb maar een mbo diploma dit zal wel te hoog gegrepen voor me zijn
- Mijn uiterlijk zit me helaas niet mee
- Anderen zijn altijd beter/sneller/succesvoller dan dat ik ben
- Bij mij gaan dingen nooit vanzelf
- Het zit me vaak tegen, ik heb altijd pech
- Daar ben ik niet goed genoeg voor, laat dat maar aan een ander over
- Ik ben niet goed in het vinden van oplossingen
- Dingen met mijn handen doen is niets voor mij
- Zo’n ster in de keuken ben ik niet, koken is niet mijn ding
- Het maken van keuzes lukt me meestal niet, ik blijf altijd twijfelen
- Praten over wat je dwars zit heeft geen zin, je kunt beter zwijgen
Belemmerende overtuigingen gekoppeld aan fibromyalgie
- Bewegen of sporten is voor mij niet weggelegd, door de pijn is dat niet haalbaar
- Als ik iets leuks heb gedaan moet ik daarna altijd op de blaren zitten
- ’s Morgens word ik altijd moe wakker
- Het lukt me nooit om ’s avonds meteen te slapen
- Koken aan het eind van de dag is echt niet haalbaar
- Door de pijn kan ik nooit leuke dingen doen en mis ik veel
- Ik heb de energie niet om mijn werk goed te kunnen doen
- Een dagje weg lukt me niet, daar heb ik echt de energie niet voor
- Vrienden zullen me wel beu zijn als ik telkens afspraken moet afzeggen
- Praten over mijn klachten doe ik maar niet, anderen hebben daar echt geen zin in
- Niemand begrijpt me dus waarom zou ik uitleg geven?
- Mijn klachten gaan nooit meer over
Belemmerende overtuigingen zijn er in alle soorten en maten
Zoals je kunt zien zijn belemmerende overtuigingen er in alle soorten en maten. Gericht op jou als persoon, op waar je wel of niet goed in bent, wat met fibromyalgie wel of niet haalbaar is en wat jou typeert als mens.
Misschien herken je er een aantal uit het lijstje of merk je nu zelf dat er juist andere overtuigingen zijn die vaak door je hoofd gaan.
Goed om je bewust te zijn van deze overtuigingen, want pas als je je bewust bent van wat er speelt, kun je er vervolgens wat aan doen.
Waar komen deze belemmerende overtuigingen vandaan?
De overtuigingen die jij hebt aangenomen kunnen door verschillende dingen ontstaan zijn. Bijvoorbeeld:
Overtuigingen ontstaan in je jeugd
Stel je hebt vaak gezien dat je ouders belangrijke dingen niet uitspreken en als jij bepaalde dingen wil bespreken wordt het vaak weggewuifd.
Hierdoor leer je als kind: praten over wat je bezighoudt heeft geen zin, je kunt beter zwijgen. Dit zie je je ouders doen, en vervolgens wordt het ook nog benoemd als jij wél wil praten over wat er speelt.
Maar ook als jij als kind al bij je ouders zag dat er hard gewerkt moest worden om geld te verdienen en elk dubbeltje omgedraaid moest worden, kan de overtuiging ontstaan: je kunt alleen geld verdienen als je hard werkt. Of: je mag alleen geld uitgeven aan noodzakelijke dingen.
Het kan ook ontstaan op school, wanneer de juf of meester een uitspraak doet als: je zult minimaal een hbo opleiding moeten doen wil je een goede baan krijgen later. Hierdoor kun jij, als je mbo opgeleid bent, denken: ik tel niet mee in de maatschappij. Of: mijn baan stelt niets voor.
Wat je ziet en hoort in je jeugd vormt je als persoon en het komt vaak voor dat belemmerende overtuigingen al gevormd zijn toen je jong was.
Overtuigingen door wat je meemaakt
Belemmerende overtuigingen kunnen ook ontstaan door wat je meemaakt als kind of volwassenen.
Stel dat je telkens wanneer jij iets creatiefs wil doen het idee hebt dat het niet lukt: het is niet mooi, niet zoals je gehoopt had, niet creatief genoeg, kun je jezelf gaan vertellen dat jij niet creatief bent.
Of als je telkens wanneer je tekens ziet dat anderen bepaalde dingen beter kunnen dan jij en nooit eens eruit wordt gekozen als degene die het best heeft gepresteerd, is het begrijpelijk dat je denkt: anderen zijn altijd beter dan dat ik ben.
Als je fibromyalgie hebt en je hebt altijd meer pijn nadat je bewogen hebt, is het begrijpelijk dat je de overtuiging ontwikkelt dat bewegen niet voor jou is weggelegd.
Toch kloppen belemmerende overtuigingen niet altijd (zo werkt je brein)
Het is goed om je te realiseren dat hoe de overtuigingen ook ontstaan is – in je jeugd of door wat je hebt meegemaakt – ze niet altijd kloppen.
Dat jij je ouders altijd hard hebt zien werken voor hun geld betekent niet dat het de regel is dat je hard móét werken om goed te verdienen. Er zijn meerdere opties.
Of dat jij hebt meegemaakt dat je na een leuke dag vaak meer pijn hebt en uitgeput bent waardoor je ervan overtuigd bent geraakt dat leuke dingen doen niet voor jou is weggelegd, wil niet zeggen dat het nooit zal lukken. Het kan ook op een andere manier vormgegeven worden.
Toch houdt ons brein graag vast aan deze overtuigingen. Ooit hebben we meegemaakt dat iets gebeurde waar ons brein op reageerde met het aannemen van een overtuiging. Dit dient als bescherming.
- Bewegen met fibromyalgie zorgt voor meer pijn = ik ga niet meer bewegen want dan krijg ik alleen maar meer klachten.
- Je brein registreert het bewegen als gevaarlijk en niet fijn (want: meer pijn) dus gaan we dat liever uit de weg.
- Wél weer proberen te bewegen = onveilig: dit ging ooit fout! Doe maar niet! Weet je de vorige keer nog?! Je brein wil je beschermen tegen wéér die pijn ervaren.
Dus houden we vast aan overtuigingen. Dat kennen we, dat is bekend en bekend = veilig.
Hoe kun je beperkende overtuigingen doorbreken?
Wat je wil om belemmerende overtuigingen te doorbreken is je brein het tegendeel bewijzen. Want als je brein leert dat het tegendeel óók veilig is, hoeft het niet meer vast te houden aan de beperkende overtuiging.
Laten we de overtuigingen die kunnen ontstaan als je fibromyalgie hebt als voorbeeld gebruiken, dan heb je ook concrete dingen om mee te oefenen:
Bewegen op een haalbare manier
Beperkende overtuiging: Door fibromyalgie kan ik niet sporten of bewegen want daarna heb ik altijd meer pijn.
Tegendeel bewijzen: Een manier van bewegen zoeken die wél haalbaar is, zoals 10 minuten wandelen, 5 minuten fietsen, 30 minuten zwemmen. Als dit wél lukt, heb je bewijs dat je dus wel kunt bewegen zonder meer pijn. Sta bewust stil bij deze momenten die wel goed gaan, vier ze, benadruk ze, zodat je brein leert: hé, dit is veilig!
Hier ga je vervolgens mee oefenen. Zo’n succeservaring is de eerste stap naar verandering. Een paar dagen later ga je weer wandelen, fietsen of zwemmen. Weer gelukt? Vieren! Wéér een succeservaring, wéér een bewijs dat het wel lukt.
Lukt het een keer niet? Gooi dan niet meteen de handdoek in de ring maar geef jezelf de ruimte om het later – wanneer jij er weer klaar voor bent – opnieuw op te pakken.
Dagje weg op een haalbare manier
Beperkende overtuiging: Door fibromyalgie is het voor mij niet haalbaar om een dagje weg te gaan, achteraf moet ik altijd op de blaren zitten.
Tegendeel bewijzen: Geef een dagje weg (of liever: een ochtend of middag) zo vorm zodat het beter haalbaar voor je zou zijn. Met rustmomenten tussendoor, ruimte om je af te zonderen, hulpmiddelen gebruiken etc. Als zo’n ochtend of middag dan wél fijn verlopen is zonder jezelf volledig te overvragen is dit een succesmoment. Is een hele ochtend of middag nog te veel? Dan ga je maar één uurtje bijvoorbeeld.
Waar het om gaat is dat je je brein laat zien: ik kan leuke dingen doen zónder daarna op de blaren te zitten. Hoe vaker dit lukt, hoe minder weerstand je brein biedt als jij iets leuks wil doen. Omdat het gemarkeerd wordt als veilig en jij inmiddels weet dat het haalbaar is (als je het maar op jouw manier vormgeeft).
Hoe je stap voor stap jouw dagje weg op een haalbare manier kunt vormgeven leer je in het eBook Dagje Weg op een Haalbare Manier.
Belemmerende overtuigingen ombuigen is vooral véél oefenen
Wil je belemmerende overtuigingen doorbreken? Dan zul je veel geduld moeten hebben en veel moeten oefenen.
Maar weet ook: je hoeft niet van elke overtuiging af. Als jij er vrede mee hebt dat je ervan overtuigd bent dat je niet creatief bent en je hebt niet de behoefte daar iets aan te veranderen: lekker laten voor wat het is!
Kijk vooral naar de overtuigingen die jou echt in de weg zitten en onderzoek hoe jij hiermee aan de slag kunt gaan om het tegendeel te bewijzen.
Sommigen gaan wat dieper, zoals: “ik ben het niet waard” dit is vaak een overtuiging ontstaan uit oude pijn uit je jeugd en dat heeft echt veel tijd nodig om deze overtuiging te veranderen. Iets wat al jaren in je systeem zit is niet in één dagje opgelost.
En als jij al vaak hebt meegemaakt dat je écht meer pijn hebt na bewegen, heeft het veel tijd nodig voordat je zonder angst durft te bewegen.
Maar dat het moeilijk is en veel tijd nodig heeft wil niet zeggen dat het onhaalbaar is. Elk stapje is er een, dus begin vooral klein en ga vanuit daar telkens een klein stapje verder.
Kies één belemmerende overtuiging om mee te beginnen
Zeker omdat dit proces veel van je vraagt en het gepaard gaat met véél oefenen is het slim om één beperkende overtuiging uit te kiezen waarmee je als eerst aan de slag wil.
Het liefst kies je hierbij voor een overtuiging die wat makkelijker aan te pakken is, zoals: “ik ben niet creatief” in plaats van dat je meteen de diepte opzoekt met een overtuiging als “ik ben het niet waard”.
In kleine stapjes kun je hieraan gaan werken om de belemmerende overtuiging om te buigen en wanneer je het gevoel hebt dat deze overtuiging je minder in de weg zit, kun je aan de slag met de volgende.
Wil je nou hulp in dit hele proces? Dan raad ik je aan de online training van Belemmering naar Mogelijkheid te volgen waarin je leert denken in mogelijkheden om jouw wereld weer groter te maken.
Herken jij belemmerende overtuigingen bij jezelf of ben je al aan het oefenen om deze om te buigen? Fijn als je jouw ervaring deelt in een reactie onder deze blog! Dat helpt anderen ook weer om stappen te zetten in dit proces.
Lees nog even verder!
Begrijp hoe het acceptatieproces in elkaar steekt!
In dit gratis eBook leer je precies hoe de 6 fases van acceptatie eruit zien zodat jij het acceptatieproces leert begrijpen en daardoor méér grip krijgt op acceptatie.